«Այս Ընտրական օրենսգիրքն ական է իշխանության տակ»

Օրերս Սերժ Սարգսյանն Աստանայում մասնակցեց ԵԱՏՄ անդամ երկրների նախագահների համատեղ նիստին, որտեղ հատուկ շեշտադրմամբ խոսեց ապրիլյան քառօրյա պատերազմի մասին` որոշ երկրների ղեկավարներին ինչ-որ բան հասկացնելով: Մինչ այդ Հայաստանում քաղաքական տարբեր շրջանակներից կարծիքներ էին հնչում, թե Հայաստանը այդ նիստին չպետք է մասնակցեր` հաշվի առնելով ռազմական գործողությունների ընթացքում այդ կառույցում ընդգրկված երկրների ոչ ճիշտ պահվածքը: ՀՀԿ խմբակցության անդամ ՎԱՀՐԱՄ ՄԿՐՏՉՅԱՆԻ հետ «Իրատեսը» զրուցեց այս հանդիպման և ներքաղաքական խնդիրների շուրջ:

-Արժե՞ր մասնակցել ԵԱՏՄ անդամ երկրների նախագահների համատեղ նիստին, երբ այդ կառույցն իր «դեմքը» ցույց տվեց պատերազմի օրերին:
-Այս առնչությամբ պիտի հիշել Նուրսուլթան Նազարբաևի այն հայտարարությունը, որ իրենք և Թուրքիան նույն էթնոսն են, և երբեք Ղազախստանը ոչ մի հարթակում այնպիսի դիրքորոշմամբ հանդես չի գա, որը կվնասի Թուրքիային: Այս առումով Թուրքիային և Ադրբեջանին պետք է նույնականացնել: Ղազախստանից այլ բան ակնկալել պետք չէր: Մյուս կողմից, աբսուրդ է, որ մի պետություն, որը երբեք չի վնասի Ադրբեջանի կենսական շահերին, մեզ հետ անվտանգության նույն համակարգում է` ՀԱՊԿ-ում: Առայժմ ՀԱՊԿ-ը ձևական կառույց է և ՆԱՏՕ դառնալու համար ճանապարհ ունի անցնելու: Ինչ վերաբերում է ՀՀ նախագահի գնալ-չգնալուն, կարծում եմ, ոչ միայն նախագահը, այլև բոլոր քաղաքական գործիչները պետք է ակտիվ մասնակցեն քաղաքական ցանկացած միջոցառման: Բոյկոտը ճիշտ տարբերակ չէ: Սա սպորտային մրցույթ կամ «Եվրատեսիլ» չէ, որոնցից կարելի է հրաժարվել ու չգնալ: Ցանկացած երկրում, այդ թվում՝ Բաքվում, Ստամբուլում կայանալիք միջոցառումներին պետք է գնալ ու մեր դիրքորոշումը բարձրաձայնել: Սա ընդամենը հերթական հանդիպում էր, որը պետք է քննարկեր այն խնդիրները, որոնք ծառացել են այդ կառույցի առջև: Սերժ Սարգսյանն իր ելույթում բարձրաձայնեց քառօրյա պատերազմում առաջացած խնդիրները` ՀԱՊԿ անդամ երկրներին տողատակում հասկացնելով, որ այս ռազմական գործողությունները լուրջ փորձություն էին նրանց համար: Ասել է` այս կառույցը գոնե ձևական՝ հայտարարությունների մակարդակում պետք է միահամուռ իր առաքելությունը մատնանշեր: Այս առումով նախագահի թիրախները բավականին ճիշտ էին ընտրված:
-Այս կառույցների հետ մեր համագործակցությունը, ըստ էության, տեղավորվում է հայ-ռուսական հարաբերությունների շրջանակում: Ակնհայտ է, որ մյուս բոլոր երկրները հստակ ադրբեջանամետ դիրքորոշում ունեն: Այս առումով նաև արդարացի չե՞ն այն պնդումները, որ Հայաստանը պետք է դուրս գա և՛ ԵԱՏՄ-ից, և՛ ՀԱՊԿ-ից:
-Երբ մենք միանում էինք ԵԱՏՄ-ին, բազմաթիվ շահեկան խնդիրների մասին էր բարձրաձայնվում: Ես ևս կողմ եմ քվեարկել այդ անդամակցությանը և խորապես համոզված եմ, որ այն նպաստելու է մեր տնտեսության հզորացմանը: Ռազմական փոխօգնության խնդիրներն այլ են: Կարող էինք այդ տնտեսական միության մեջ լինել, բայց դա չնույնականացվեր ՀԱՊԿ-ի հետ, այսինքն, այնտեղ լիներ մի պետություն, օրինակ՝ Իրանը, որը չէր լինի ԵԱՏՄ-ում: Իմա` ՀԱՊԿ-ը պետք է վերածել իրական ռազմական կառույցի: Բայց ՆԱՏՕ-ո՞ւմ կլինենք մենք, թե՞ ՀԱՊԿ-ում, միանշանակ է, որ ռազմական գործողության ժամանակ նրանք չեն կարող արագ օգնության հասնել: Նրանք կգան մի քանի օր հետո, իսկ ներկայիս պատերազմները կարճ են տևում: Մենք մեր հույսը բացառապես պետք է դնենք մեր բանակի վրա: Վերջին օրերին, երբ պաշտպանության նախարարության բարձրաստիճան զինվորականներ են ձերբակալվում, դա մեզ հուշում է, որ քառօրյա պատերազմից հետո մեր իշխանությունները լուրջ հետևություններ են արել և փորձում են ամբողջությամբ վերաարժևորել և վերակազմակերպել բանակին առնչվող գործընթացները:
-Ի՞նչ եք կարծում` ձերբակալությունները շարունակություն կունենա՞ն, բանակում կարգուկանոն հաստատելու հասարակության ակնկալիքները կարդարանա՞ն:
-Հետահայաց դիտարկելով անկախության տարիները, փաստենք, որ բանակում այսպիսի պաշտոնանկություններ չեն եղել, ավելին, չեն ձերբակալվել գեներալներ: Սա լուրջ մտադրության մասին է հուշում: Պատահական չեն այս փոփոխությունները: Մեզ մոտ լուրջ բարեփոխումներ են սկսվել: Քառօրյա պատերազմից հետո փոփոխություններն սկսվեցին բանակից: Մի առիթով նշել եմ՝ հեղափոխությունը վերևից արդեն սկսված է: Այս ձերբակալությունները չպետք է դիտարկել շարքային հանցագործությունների շրջանակում: Սա քաղաքական որոշման արդյունք է, խնդիր է դրված համակարգը մանրազնին դիտարկելու: Եթե նախկինում փոքր զանցանքը կարող էր չնկատվել, հիմա դա չի ներվում, որովհետև ժամանակի հրամայականն է` զինուժն օր առաջ ժամացույցի ճշգրտությամբ աշխատեցնել:
-Վերևից հեղափոխություն ասելով` ի՞նչ նկատի ունեք: Համակարգի՞, թե՞ կադրերի փոփոխություն:
-Դա նշանակում է, նախ, դիրքորոշումների վերանայում, որին հաջորդելու են նաև կադրային փոփոխություններ, բայց այն դեպքում, եթե այդ կադրերը չեն հարմարվի փոփոխություններին: Հեղափոխությունը վերևից իրականացնում են երկրի ղեկավարն ու նրա մերձավոր շրջապատը, այսինքն, համախոհները, կուսակցականները: Անգամ ցանկացած կուսակցության ներսում վերևից հեղափոխություն է պետք, ինչը ժամանակի հրամայականն է: Այս դեպքում խնամի-ծանոթ-բարեկամ կապերն այլևս դեր չեն խաղում: Կա գլխավոր նպատակ` իրավիճակը շատ արագ փոխել: Մենք որդեգրել ենք թռիչքաձև զարգացման ճանապարհը: Հաճախ եմ մեջբերում նախագահի փետրվարյան ելույթի այն հատվածը, որ ժամանակն է խոսելու Հայաստանի մեծ վերելքի մասին: Իհարկե, դրանից մեկ ամիս հետո պատերազմ եղավ, ինչն արագացրեց այդ փոփոխությունների իրականացումը:
-Եթե այդ փոփոխությունների մեջ «ներառված» է նաև կառավարության հայտարարած կոռուպցիայի և մենաշնորհի դեմ պայքարը, ապա դժվար չէ նկատել, որ դրա հանդեպ հանրության վստահության աստիճանը զրոյական է: Ինչպե՞ս սկսել Ձեր ասած «հեղափոխությունը վերևից» կառավարությունում, որ քաղաքացին հավատ ընծայի փոփոխությունների իրական լինելուն:
-Հանրությունը մի քիչ պետք է սպասի:
-Ինչքա՞ն սպասի, անկախության առաջին իսկ տարուց հանրությանը համբերության կոչեր են անում:
-Մինչ հիմա ո՛չ երկրի ղեկավարը, ո՛չ էլ կառավարությունը խնդիրների առնչությամբ այսպես թիրախային չեն խոսել: Այս ամենն իր հետ բերելու է փոփոխությունների մեծ ալիք: Մինչ այս պրոֆիլակտիկ, իրավիճակային փոփոխություններ են եղել: Այսօր ծրագրային, համակարգված փոփոխություններ են տեղի ունենում, որոնց արդյունքներին մի քանի ամիս պետք է սպասենք: Տեսեք` կառավարության առաջին քայլն արդեն արված է` ծառայողական մեքենաները կրճատեցին:
-Կես քայլ չե՞ն դրանք, որոնք զուտ ձևական կողմն են ապահովում:
-Էկոնոմիկայի նախարարությունում խումբ է ձևավորվել այս առնչությամբ, գործընթացը սկսված է, հնարավոր չէ դա չնկատել: Հասարակությունը սովորաբար սիրում է գիլիոտին` բոլորին միանգամից գլխատել, հետո ինչ կլինի, կլինի: Իշխանությունը չի կարող իրեն այդպիսի բան թույլ տալ:
-Դուք իսկապես հավատո՞ւմ եք, որ կառավարությունն այս թիմով ի վիճակի է, ունակ է պայքարելու կոռուպցիայի, մենաշնորհի դեմ:
-Թիմի ղեկը երկրի նախագահի ձեռքին է, կառավարությունն ինքնուրույն չի այդ գործընթացը տանում, նախագահի քաղաքականությունն է իրականացնում: Իսկ եթե այդ հայտարարությունները մնան լոկ հայտարարություններ, շատ տխուր վախճան կունենան:
-Ի՞նչ կլինի, եթե խոսքից գործին չանցնեն:
-Ժողովուրդը համապատասխան հետևություններ կանի: Դիմացն ընտրություններ են:
-Գուցե այդ ընտրություններո՞վ են պայմանավորված ականջահաճո փոփոխությունների մասին հայտարարությունները:
-Հասարակությունը միայն լսելով դիրքորոշում չի հայտնի, նա պետք է գործողությունները տեսնի: Եթե մինչ քաղաքական պայքարի նախանշված մեկնարկը հասարակությունն էական փոփոխություն չնկատի, հետևություններ կանի:
-Ընդդիմադիր գործիչները պնդում են, որ ողջ քաղաքական, տնտեսական դաշտը կոռումպացված է, և հնարավոր չէ ընտրություններով իրավիճակ փոխել:
-Ես համաձայն չեմ այդ տեսակետի հետ:
-Օրերս Ազգային ժողովն ընդունեց ԸՕ-ն, գոնե դա կարո՞ղ է փոքրիշատե ընտրական «ավանդական» գործընթացների մեջ փոփոխություններ մտցնել:
-Որպես իշխանական ուժի ներկայացուցիչ, կարծում եմ, որ այս ԸՕ-ն ական է իշխանության տակ: Եթե մի ԸՕ ընդհանրապես բացառում է կրկնաքվեարկությունները, լցոնումները, ուրիշի փոխարեն քվեարկությունները, ապա ի՞նչ կեղծիքի մասին կարող է խոսք լինել: 2017-ին խորհրդարանում ունենալու ենք հետաքրքիր պատկեր, ընդդիմության դաշտում լուրջ փոփոխություններ կտեսնենք, նոր քաղաքական միավորներ կլինեն: ՀՀԿ-ն, լինելով ամենածանրակշիռ ուժն այսօր, իր լուրջ ներկայությունը կունենա ԱԺ-ում:
-Ասացիք, որ 2017-ին նոր ընդդիմադիր ուժեր կլինեն խորհրդարանում: Կբացե՞ք փակագծերը:
-Իրավիճակ է փոխվել: Փոփոխվում է նաև իշխանության բնույթը: Եթե իշխանությունը շատ կոշտ է, անհանդուրժող, ընդդիմությունն էլ է այդպիսին լինում: Հիմա իշխանությունն ավելի փափուկ է, համագործակցային: Հասարակությունն այլ որակի իշխանության պահանջ ունի և նման պատվեր էլ կձևավորի 2017-ին:

Զրույցը`
Ռուզան ԽԱՉԱՏՐՅԱՆԻ

Հեղինակի նյութեր

• Ժողովրդի վրա կրակելու հրահանգն արդեն ուժի մեջ է
• Անդրանիկ Քոչարյանի ինքնախոստովանությունը
• «Նիկոլն ու իր ընտանիքը Հայաստանում ապրելու իրավունք չունեն»
• Զուր մի ջանացեք
• Չեն կարողանում ԿԳՍՄ փոխնախարար գտնել
• Հանուն Ռուսաստանի հետ միութենական միավորման նոր շարժում հիմնադրվեց
• Այս իշխանությունն իր ստվերից էլ է վախենում
• Փաշինյանի դեմ պայքարելու համար գոնե մի փոքր Նիկոլ պիտի լինել
• Մեզ պե՞տք է ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը, թե՞ ոչ
• «Հայաստանի Նավալնին Նիկոլ Փաշինյանն է, որը եկավ իշխանության ու քանդեց մեր երկիրը»
• Տիգրան Ուրիխանյանը Հայաստանի փրկությունը տեսնում է ՌԴ-ի հետ նոր միութենական միավորման ձևավորման մեջ
• Հայաստանի ողջ հպարտությունն ու թշվառությունն ամփոփված մեկ օրում
• Սերմացու գողացող մկների և թուխս գողացող աղվեսների ժամանակը
• Ինչու էր Փաշինյանը վեց ամիս աղերսում
• Փաշինյանն էլ է զարմացած
• Ընդդիմության հարցերով թիվ մեկ «փորձագետը»
• Նիկոլ Փաշինյանին ոչ թե ողջերն են պատժելու, հալածելու, այլ անմահացածները
• «Գոմի» հարցի լուծումը կենսական անհրաժեշտություն է
• Առանց փամփուշտների ու ԱԹՍ-ների Ադրբեջանն այսօր շռնդալից հաղթանակներ է տանում Հայաստանի դեմ
• Խորհրդարանական ընդդիմությունը լեգիտիմացրեց Փաշինյանի պաշտոնավարումը

Մեկնաբանություններ